شب یلدای آذربایجانی ها و پشمک
هموطنان آذربایجانی ما یک رسم جالب و شیرین برای شب های یلدای خودشان دارند. پشمک خوراکی ویژه کسانی است که یلدا را در آذربایجان غربی جشن می گیرند. آن ها سر سفره شان به جای شیرینی پشمک می گذارند چون این خوراکی شباهت ویژه ای به گلوله های برفی دارد. شما هم برای گنجاندن این خوراکی سر میزهای تان کافیست کمی پشمک بگیرید و آن ها را به کمک لیوان به شکل گلوله در بیاورید و کنار چای تان میل کنید. البته پشمک های لقمه ای هم در بازار وجود دارند و اگر این کار برای تان سخت است می توانید از همان ها استفاده کنید.
شب یلدای فیروزکوهی ها و «شال انداختن»
یکی از شهرهای اطراف تهران که زمستان سردی را تجربه می کند فیروزکوه است. در این شهر یک رسم جالب وجود دارد که اگر بخواهید آن را در شهر خودتان اجرا کنید حسابی سرتان گرم می شود و به جز شب یلدا چند شب دیگر هم می توانید به مهمانی بروید و از شب های طولانی زمستان بهره مند شوید.
برای برگزار کردن شب یلدا به شیوه فیروز کوهی ها باید کاری انجام بدهید که اصطلاحا به آن شال انداختن می گویند. برای این کار باید به یک دستمال چهار گره بزنید و آن را بالای پشت بام یا پنجره خانه تان آویزان کنید تا هر کدام از همسایه ها که دوست دارند در آن مقداری آجیل و شیرین بریزند. زمانی که دستمال شما پر از آجیل شد بایاد آن را بالا بیاورید و با خالی کردن آجیل هایش دوباره آن را نصب کنید تا اگر همسایه دیگری دوست داشت داخل آن را پر از آجیل کند. البته خودتان هم باید این کار را برای همسایه تان انجام دهید.
بعد از این هر کسی که به همسایه اش آجیل داده و بین آن ها این خوراکی رد و بدل شده است به خانه یکدیگر می روند تا آن شب را کنار هم به خوبی و خوشی بگذرانند و از قدیم ترها تعریف کنند و برگه های خشک شده آلو و زردآلود که سوغات تابستان است را بخورند و لذت ببرند. این مهمانی ها معمولا تا چند شب بعد از یلدا ادامه دارد. البته از آن جایی که این شهر جزو شهرهای بسیار سرد است معمولا یک کرسی داغ در تمام خانه ها هست که لذت یلدا را چند برابر می کند.
شب یلدای کرمانی ها و انتظار برای قارون
کرمانی ها شب یلدا را تا صبح بیدار می مانند چون اعتقاد دارند ثروتمند افسانه ای که همه ما او را به اسم قارون می شناسیم به شکل یک هیزم شکن به خانه شان خواهد آمد و آن ها باید بیدار باشند تا قارون را ببینند. آن ها اعتقاد دارند اگر قارون بیاید و به آنها هیزمی بدهد این هیزم بعدها به شمش طلا تبدیل می شود. البته منظورشان این است که زندگی و کار و کاسبی شان سکه می شود. این رسم باعث می شود همه اقوام که دور هم جمع شده اند تا صبح بیدار بمانند و با هم صحبت کنند و یلدا را گرامی بدارند .
شب یلدای کردها و دلمه
اهالی کردستان در شب یلدا برای درست کردن دلمه در تدارک هستند. آن ها تعداد زیادی دلمه به همراه نان سنگک تدارک می بینند تا مهمان های شان زمانی که به خانه آن ها می آیند مقداری دلمه با نان سنگک میل کنند.
شب یلدای رودباری ها و سبزی پلو
رسمی که رودباری ها و اهالی الموت دارند پختن ماهی و سبزی پلو است. مثل رسمی که خیلی ها برای شب عید دارند. آن ها چند روز قبل از شب یلدا برای خودشان ماهی می خرند و یک شب مانده به یلدا آن را درسته در ظرفی می زند و داخل یخچال می گذارند.
درست شب یلدا سبزی پلوی شان را با سبزی محلی می پزند و ماهی را به تعداد افراد خانواده تکه تکه می کنند و لای سبزی پلو می گذارند تا ماهی و پلو با هم پخته شود و طعم خوبی بگیرد. رودباری ها اعتقاد دارند هر کسی باید شب یلدا را در خانه خودش باشد و ماهی پلوی خودش را بخورد و اگر کسی این کار را انجام ندهد، زمستان سختی در انتظار او خواهد بود.
آن ها قبل از تکه کردن ماهی فلس های آن را جدا می کنند و در یک مجمع می ریزند. زمانی که شام تمام می شود فرزند کوچک مقدار از پولک و فنس های ماهی را مشت می کند و می شمارد. اگر عددی که در می آید جفت باشد آن ها سال خوبی را پشت سر خواهند گذاشت.
شب یلدای اهالی خراسان جنوبی و «کف زنی»
یکی از رسم های جذاب شهرهای ایران متعلق به خراسان جنوبی است. آن ها یک کار جذاب را به شکل دسته جمعی انجام می دهند که در نهایت به یک خوراکی فوق العاده خوشمزه می رسند. در این مراسم که به کف زدن مرسوم است، ریشه گیاهی به اسم چوبک درآب خیسانده می شوند و چند مرتبه آن را می جوشانند و مایع غلیظی که به دست می آید را داخل یک تغار می ریزند.
بعد این تغار به یک محل سرد می رود و جوان های فامیل با چوب های نازک درخت انار شروع می کنند به هم زدن این مایع تا کاملا به شکل کف در بیاید . زمانی که به اندازه ی کافی کف تولید شد به آن شیره ی شکر اضافه می کنند و داخل ظرف می ریزند . مایع به دست آمده با گردو و مغز پسته و مقداری پودر نارگیل تزئین می شود و به مهمان ها داده می شود تا از خودشان پذیرایی کنند.
شب یلدای همدانی ها و فال سوزن
همدانی ها یک کار جالب انجام می دهند. آن ها فال هیجان انگیز سوزن دارند. روش کار به این شکل است که همه دور تا دور اتاق می نشینند و پیرترین زن فامیل شروع می کند به شعر خواندن. هر زمان که یکی از شعرهای زن به پایان می رسد، دختر بچه کم سن و سالی به یک پارچه نو که هنوز بریده نشده و آب به آن نخورده یک سوزن می زند و هر کدام از شعرها به هر فامیلی که افتاد آن شعر می شود فال آن فرد.
شب یلدای گیلانی ها با ازگیل و آب هندوانه
اگر بخواهید یلدای تان را به سبک و سیاق گیلانی ها برگزار کنید می توانید یک شب پر از خوراکی را برای خودتان و مهمان های تان پیش بینی کنید. گیلانی ها در سفره یلدای شان انواع و اقسام خوراکی های مختلف مانند آب هندوانه، آب ازگیل، برنج برشته، پرتقال، گلابی و لیمو را می گذارند و اعتقاد دارند هر کسی که در این شب آب هندوانه بخورد هیچ وقت در زمستان تشنه نمی ماند.
شب یلدای فارس ها و فال کلوک
اهالی فارس شب های چله را دور هم جمع می شوند و مانند تمام شهرهای دیگر خوراکی می خورند و صحبت می کنند. اما حافظ خوانی آن ها با شهرهای دیگر کمی فرق دارد. آن ها کنار کتاب حافظ یک کوزه می گذارند. هر کسی داخل کوزه یک شی کوچک می اندازد بدون آن که کسی آن را ببیند. بعد فردی که قرار است حافظ بخواند هر بار دستش را داخل کوزه می کند و یکی از اشیا را در می آورد و فال می گیرد. به این شکل فردی که شی او در دست خواننده فال است می فهمد فال متعلق به اوست بدون این که دیگران متوجه این ماجرا شوند.